Μακρινή και μόνη

Η πρόσκληση στο μπλόγκ της Ιουστίνης Φραγκούλη για την παρουσίαση του μυθιστορήματός της «Ψηλά Τακούνια Για Πάντα» τη Δευτέρα 7 Μαϊου στις 7μ.μ στο βιβλιοπωλείο Ελευθερουδάκης της Αθήνας, έγινε η αφορμή για να αναφερθούμε στην πολυδιάστατη πεζογράφο, όπως προκύπτει απο τις ιστοσελίδες των βιβλίων της.

Βιογράφος του πρώην αρχιεπισκόπου Αμερικής Σπυρίδωνος, με ένα βιβλίο καταναλωτικής λογοτεχνίας (διηγήματα και οδηγοί αγοράς) αλλά και με δύο μυθιστορήματα η Ιουστίνη Φραγκούλη έχει κάνει διακριτή την παρουσία της τελευταία στη μπλογκόσφαιρα μέσα απο τα εύστοχα άρθρα της στο προσωπικό της μπλόγκ.

Παρότι δημοσιογράφος δεν έτυχε της προβολής που της άξιζε στο νέο της μυθιστόρημα (η τύχη όλων των δημοσιογράφων-λογοτεχνών!). Το έργο της «Ψηλά Τακούνια Για Πάντα» (εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα) κατηγορήθηκε ως ρόζ λογοτεχνία σε βιβλιοφιλικά μπλόγκς, ενώ πρόκειται για ψυχογράφημα που ανοίγει το μεταφεμινιστικό διάλογο. Τρυφερό, συγκρουσιακό,ανθρώπινο χαρακτηρίζεται για την εκπληκτική ανάπτυξη των χαρακτήρων και την ευφυέστατη δομή του. Τα ευρήματα στη μυθοπλασία είναι πολλά και ποικίλα!

Ενα βιβλίο με ακριβό άρωμα γυναίκας
Του Πέτρου Γαργάνη
Ελληνικός Τύπος (20-4-2007)

Ακριβό άρωμα γυναίκας αναδύεται από τις σελίδες αυτού του βιβλίου. Ένα μυθιστόρημα με έντονα βιωματικό χαρακτήρα που ως αναμενόμενο διαθέτει την φρεσκάδα και την αμεσότητα που συνήθως διακρίνει και - ομολογουμένως είναι απαραίτητο να- χαρακτηρίζει τέτοιου είδους λογοτεχνικά εγχειρήματα. Ο μύθος εμπλέκει έξι νέες γυναίκες στην περιπέτεια των αντιφάσεων της ζωής καθώς παρακολουθούμε τα παράλληλα βήματα τους από την αθωότητα των νεανικών τους χρόνων έως την ηλικία - ορόσημο των σαράντα ετών. Αυτή ακριβώς είναι και η χρονική στιγμή ενός πρώτου απολογισμού στις ζωές των κάποτε νεαρών και ανέμελων συμμαθητριών οι οποίες δείχνουν έτοιμες ή αναγκάζονται να ετοιμαστούν για μια πρώτη κρίση και θεώρηση των πεπραγμένων τους.

Οι απογοητεύσεις και οι συμβιβασμοί δεν κρύβονται: Έρωτες και ατελέσφορες ελπίδες για μια ζωή που την φαντάζονταν με διαφορετικές ίσως προοπτικές περνάνε μπροστά από τα μάτια τους σαν παραμελημένες ελπίδες. Εδώ θα ήθελα να αναφερθώ στο έξοχο εύρημα της συγγραφέως, μια πιθανή όσο και εύστοχη παραλλαγή της ιστορίας του πορτραίτου του Ντόριαν Γκρέυ: Εν προκειμένω η βασική πρωταγωνίστρια Τζούλια διεκπεραιώνει το ρόλο μιας διάσημης ζωγράφου η οποία με οδηγό την νοσταλγία των νεανικών της χρόνων σχεδιάζει τα πορτραίτα των συμμαθητριών της έτσι όπως τις φαντάζεται να εξελίσσονται με το πέρασμα του χρόνου. Πρόσωπα λαμπερά με την φρεσκάδα των υλικών μιας νιότης που ωριμάζει με γοητεία. Η πραγματικότητα όμως μπορεί να διαφέρει και να διεγείρει την απογοήτευση: Οι αναπόφευκτοι συμβιβασμοί αλλά και τα λάθη ανομολόγητα ή μη συσσωρεύονται στο βάρος των αβάσταχτων επιθυμιών που δεν ευτύχησαν την πραγματικότητα. Είναι όμως νωρίς ακόμα για να ξεχαστούν τα όνειρα και να σκορπιστούν στην λήθη. Υπάρχει μια μεγάλη συνέχεια που τις περιμένει!

Η συγγραφέας περιγράφει μία προς μία τις έτσι και αλλιώς ξεχωριστές ζωές των πρωταγωνιστριών της. Αποφεύγει να κρίνει και να αμφισβητήσει τις όποιες πράξεις και αποφάσεις τους. Τις αγκαλιάζει με την στοργή, τρυφερότητα και κατανόηση. Το αίσθημα της φιλίας που τις δένει ολοένα χάνεται και ολοένα ξανακερδίζεται μέσα από έναν λαβύρινθο σχέσεων και βιωμάτων. Ο χρόνος γεμίζει με πληγές το κουφάρι των αναμνήσεων: Όμως υπάρχουν πάντοτε οι σταθερές αξίες που αναζωογονούνται αλλά και αναζωογονούν τις υπάρξεις των ηρωίδων διατηρώντας την φλόγα της ζωής ακέραιη.

Το ξεκίνημα του μυθιστορήματος πρέπει να πω ότι είναι ιδιαίτερα δυναμικό, γεμάτο από την ένταση της τραγικότητας των στιγμών μιας αυτοκτονίας: Αυτής του πατέρα μίας εκ των πρωταγωνιστριών. Η συγγραφέας εισάγει κατευθείαν χωρίς χρονοτριβή τον αναγνώστη στην όλη ατμόσφαιρα με εικόνες και συναισθήματα που εναλλάσσονται μέσα από την δραματικότητα των καταστάσεων με έναν καταιγιστικό ρυθμό. Στην συνέχεια χαλαρώνει και από την ένταση ενός ρεαλισμού σχεδόν στα όρια της σκληρότητας ξεκινά ένα ταξίδι στο παρελθόν που βλέπει τις πορείες των έξι γυναικών. Ο φόντος, ένα νησί του Ιονίου με την πρωτεύουσα του να διαθέτει όλα τα χαρακτηριστικά μιας επαρχιακής πόλης. Η συνέχεια μεταφέρει τις ηρωίδες άλλοτε στην Αθήνα ως φοιτήτριες πλέον, στο εξωτερικό της Ευρώπης και του Καναδά όπου και συμφωνείται η συνάντηση τους μετά από χρόνια, αλλά και ξανά πίσω σε εκείνη την ελληνική γωνία από όπου ξεκινούν οι μνήμες το ταξίδι τους. Ο δε χρόνος διευρύνει το πλαίσιο του από την εποχή της μεταπολίτευσης (όπου ανήκουν και οι πιο ενδιαφέρουσες περιγραφές) μέχρι το παρόν.

Ο μύθος λειτουργεί ως συμπλήρωμα και γαρνίρει αρμονικά τις σκέψεις και τις επιδιώξεις της συγγραφέως. Οι χαρακτήρες επιδεικνύουν την εσωτερικότητα τους όπου επιδιώκεται η εμβάθυνση χωρίς ταυτόχρονα να κουράζει. Τα κείμενα παρουσιάζουν μια υποδειγματική οικονομία και λιτότητα στην μορφή τους καθώς η επιτήδευση της γλώσσας και η εκφραστική υπερβολή απέχουν διακριτικά. Οι πρωταγωνίστριες διαθέτουν τα σύνθετα χαρακτηριστικά καλοδουλεμένων λογοτεχνικών ηρώων. Έτσι η συγγραφέας καταφέρνει να περιγράψει με σαφήνεια το πρόσωπο της σύγχρονης γυναίκας που επιδιώκει βάση των χαρακτήρων της. Από την άλλη μεριά οι άντρες της ιστορίας αποτελούν ένα συμπληρωματικό καστ ηρώων οι οποίοι συντηρούνται στους συνήθεις δεύτερους αλλά και ουσιαστικότατους ρόλους τους. Και στο βάθος βέβαια του μυθιστορήματος οι ανεπάντεχες εκπλήξεις της πλοκής η οποία πάντως δεν αποτελεί αυτοσκοπό. Εν τέλει ένα βιβλίο με δυναμισμό όσο και τρυφερότητα, το οποίο φτιάχτηκε με ακριβά υλικά που βρίσκονται σε προθήκες βιωμάτων και αναμνήσεων. Αρκεί βέβαια η διαχείριση τους να τυγχάνει της μεθοδικότητας που επέδειξε η Ι. Φραγκούλη.

* Ο Πέτρος Γαργάνης γεννήθηκε (1971) και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε και ασχολήθηκε με τη μουσική ενώ είχε ένα επαγγελματικό πέρασμα απο την διαφήμηση. Έγραψε το μυθιστόρημα "Μια γειτονιά είμαστε" και αρθρογραφεί τακτικά σε λογοτεχνικά και μη περιοδικά.