Γατανιστάν;

Ανδρέας, ΠΑΣΟΚ, Γατανιστές
Μανώλης Πιμπλής (ΤΑ ΝΕΑ)




Ο ΓΙΩΡΓΗΣ ΓΙΑΤΡΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ ΓΡΑΦΕΙ ΤΟ ΑΦΗΓΗΜΑ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΪΚΟΥ ΠΑΣΟΚ, ΜΕ ΑΝΑΛΟΓΗ ΡΗΤΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ। ΜΙΑ ΕΠΟΧΗ ΠΟΥ ΖΗΣΑΜΕ ΚΑΙ ΠΟΥ ΞΕΘΩΡΙΑΖΕΙ, ΕΧΟΝΤΑΣ ΑΦΗΣΕΙ ΑΝΕΞΙΤΗΛΑ ΤΑ ΘΕΑΤΡΙΚΑ ΤΗΣ ΣΗΜΑΔΙΑ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΜΑΣ Η αποτίμηση ενός τόσο σύνθετου φαινομένου όσο η άνοδος του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, από τα μέσα του ΄70 μέχρι την πρώτη φάση της διακυβέρνησής του, τη δεκαετία του ΄80, είναι προφανώς δύσκολη υπόθεση। Και δεν μιλάμε για την αποτίμηση του κυβερνητικού έργουεκεί ο καθένας μπορεί να έχει τις απόψεις του- όσο για την αποτίμηση του κοινωνικού φαινομένου, την αξιολόγηση του τι πραγματικά συνέβη τότε ώστε να αναδειχθεί στην εξουσία ένα κίνημα με τόσο ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, εντελώς διαφορετικά από οτιδήποτε είχαμε γνωρίσει ως εξουσία μέχρι τότε. Ειδικά η αμηχανία της λογοτεχνίας είναι έκδηλη. Γιατί να μιλήσεις λογοτεχνικά για την τρέχουσα πολιτική ζωή, την οποία όλοι εντέλει γνωρίζουν; Τι θα μπορούσε να προσθέσει η λογοτεχνία σε μια πραγματικότητα που, από πολλές απόψεις, ξεπερνούσε τη φαντασία; Και κυρίως πώς να μιλήσεις γι΄ αυτήν, χωρίς να θεωρηθεί ότι ανακαλύπτεις την Αμερική; Το πνευματώδες μυθιστόρημα του Γιώργη Γιατρομανωλάκη, Το χρονικό του Δαρείου, δίνει κάποιες απαντήσεις. Ο Γιώργης Γιατρομανωλάκης, γεννημένος στην Πασοκομάνα Κρήτη (στον Ζαρό Ηρακλείου), φιλόλογοςπανεπιστημιακός και πολυεστεμμένος συγγραφέας (Η Ιστορία του έχει πάρει Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας), αποφάσισε να πιάσει τον ταύρο από τα κέρατα. Αντί να γράψει ένα μυθιστόρημα με φόντο την εποχή, περνώντας έτσι τις απόψεις του εμμέσως όπως θα έκαναν οι περισσότεροι, κάνει την εποχή- και το ΠΑΣΟΚ - μυθιστόρημα. Δαρείος είναι βέβαια ο Αντρέας και το χρονικό του το γράφει, μετά τον θάνατό του, ο έμπιστος «γραμματικός» του, ένα πρόσωπο με τα χαρακτηριστικά-

ας πούμε- του Αντώνη Λιβάνη। Γραμμένο σε πρώτο πρόσωπο, παραλλάσσοντας ονόματα προσώπων και κομμάτων, ανακατεύοντας κομμάτια πραγματικών γεγονότων με τη δική του κοπτοραπτική, ο Γιατρομανωλάκης αφηγείται την ιστορία του «Δαρείου» και του κόμματος του, του «ΠΑΓΑΛΑΚ». Γιατί το κάνει; Μα για να πει ότι το αυτονόητο, στη συγκεκριμένη περίπτωση, είναι λογοτεχνικό. Το ΠΑΣΟΚ εκείνης της περιόδου είχε κάτι το κατ΄ εξοχήν θεατρικό, είχε δραματουργία, πάθη, αντιφάσεις, στοιχεία που από μόνα τους συνιστούν λογοτεχνία. Το ότι βάζει τον «γραμματικό» να κάνει την αφήγηση είναι ενδεικτικό των προθέσεών του. Αν είσαι από την πλευρά της διάψευσης και δώσεις τον λόγο στον εαυτό σου, θα προδοθείς από το καταγγελτικό σου ύφος. Είναι σαφώς προτιμότερο να δώσεις τον λόγο σε κάποιον που πιστεύει απολύτως στη δικαίωση του οράματος, αναδεικνύοντας ως πρωταγωνιστή του έργου ένα λεπτό σκωπτικό υπόστρωμα που διατρέχει την κάθε του σελίδα. Είναι χαρακτηριστικό το πώς αποθεώνονται οι αλλαγές διαθέσεων και απόψεων του Δαρείου, πώς υπερτονίζεται το έργο της υπουργού Έλλης: «ο πυρετός της κουλτούρας έκαιγε το μέτωπο του έθνους», «καθιερώθηκαν γιορτές για να τιμηθούν ταπεινές παραγωγικές τάξεις. Η Γιορτή του Μελισσοκόμου ήταν δική της (...)». Τα ονόματα είναι αλλαγμένα, βέβαια και κανείς δεν είναι ακριβώς αυτός που υπονοείται ότι είναι.
Ο Γιώργης Γιατρομανωλάκης επινοεί μια ελληνική φυλή που δεν ξέραμε ότι υπήρχε, τους... Γατάν, οι οποίοι μόλις ανακαλύφθηκαν, έγιναν το σύμβολο του νέου Κινήματος. Η φυλή των γάτων, ...