Μαργαρίτα Καραπάνου- Γεννημένη στα πούπουλα της ατυχίας

Μαργαρίτα Καραπάνου
Η ΖΩΗ ΕΙΝΑΙ ΑΓΡΙΩΣ ΑΠΙΘΑΝΗ
ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ
1959-1979
ΕΠΙΜ. Β. ΚΙΜΟΥΛΗΣ ΕΚΔ. ΩΚΕΑΝΙΔΑ

Της Μικέλας Χαρτουλάρη απο την εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ


ΛΑΧΤΑΡΑ ΓΙΑ ΑΓΑΠΗ, ΦΟΒΟΣ, ΖΗΛΕΙΑ,
ΜΟΝΑΞΙΑ, ΤΡΑΥΛΙΣΜΑ, ΑΡΡΩΣΤΙΑ,
ΑΝΑΛΥΣΗ, ΕΜΠΝΕΥΣΗ. Η ΠΙΟ ΓΑΛΛΙΔΑ
ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΔΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
ΑΝΑΣΚΑΛΕΥΕΙ ΤΑ ΤΡΑΥΜΑΤΑ ΤΗΣ,
ΑΝΟΙΓΟΝΤΑΣ ΤΑ ΣΠΑΡΑΚΤΙΚΑ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ
ΤΗΣ ΝΕΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ. ΕΝΑ
ΜΑΘΗΜΑ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΓΕΝΝΑΙΟΤΗΤΑΣ
«Όλη αυτή η οδύνη πρέπει να βγει σε ένα έργο».

Η Μαργαρίτα Καραπάνου είναι 31 χρόνων όταν το 1977 σημειώνει αυτήν τη φράση στο ημερολόγιό της. Ξέρει πια ότι έχει να παλέψει με την κατάθλιψη· ξέρει ότι πρέπει να κόψει τον ομφάλιο λώρο με τη μητέρα τηςτη συγγραφέα Μαργαρίτα Λυμπεράκη· ξέρει ότι αγαπά αλλά και μισεί τον αυτοκαταστροφικό αλκοολικό σύντροφό της· ξέρει ότι ο δρόμος της είναι το γράψιμο. Το πρώτο της βιβλίο, η ασεβής Κασσάνδρα και ο λύκος, για τις ανταρσίες ενός κοριτσιού που δυναμιτίζει τον ασφυκτικό κόσμο των μεγάλων, τάραξε τα λογοτεχνικά νερά, κι όμως εκείνη δεν καταφέρνει να στηριχτεί πάνω του για να ξεφύγει από τη νεύρωσή της. Μοναδικό της αποκούμπι, τα ημερολόγιά της όπου αυτοψυχαναλύεται. Τα κρατάει από τα 13 της, γράφοντας άλλοτε στα γαλλικά άλλοτε στα ελληνικά, και θα τα εγκαταλείψει στα 33 της. Για να ακολουθήσουν πέντε ακόμα βιβλία και αρκετές κρίσεις...

Αυτές λοιπόν οι ημερολογιακές σημειώσεις της, που ξεκινούν σαν πεζολογική εκδοχή της «Γρανίτας από λεμόνι» και εξελίσσονται σαν τετράδια εργασίας δύο εμβληματικών μυθιστορημάτων της σύγχρονης λογοτεχνίας μας, κυκλοφορούν σήμερα χάρη στη δουλειά μυρμηγκιού του επιμελητή Βασίλη Κιμούλη. Τίτλος τους Η ζωή είναι αγρίως απίθανη(Ωκεανίδα), από ένα σχόλιο της μικρής Μαργαρίτας που ήθελε να γίνει «κάτι μεγάλο».

Τα Ημερολόγια κλείνουν με την πρώτη φράση του Υπνοβάτη: «Ο Θεός ήτανε κουρασμένος...». Από εκεί θα αρχίσει η ιστορία του Άγγελου-εξολοθρευτή μιας εκφυλισμένης κοινωνίας.

Πρότυπά της ο σύντροφος της συγγραφέως και η αποικία των ξένων καλλιτεχνών στην κοσμοπολίτικη Ύδρα όπου παραθερίζει από παιδί. «Πυρετός όχι του πάθους μα της μεταφυσικής διαύγειας (...) μακελειό, αίμα (...) το τέλος του έργου θα είναι πάλι η αρχή του(...) οι γυναίκες θα καταλήξουν μόνες (...) θέατρο της ψυχολογικής σκληρότητας (...) Σκατά! Δεν πρέπει να είναι κουλτουριάρικο...», σημειώνει μεταξύ άλλων, στα τετράδιά της.

Ο αναγνώστης την παρακολουθεί από τα 13 της, όταν πηγαίνει σχολείο στο Παρίσι όπου ζει με τη μητέρα της. Το πρώτο μέρος των Ημερολογίων της (1959-1964) έχει λοιπόν υπότιτλο γαλλικό, τον στίχο του Μυσέ «όταν φεύγεις είναι σαν να πεθαίνεις λίγο», και αντανακλά «τα χρόνια της σαχλαμάρας» όπου ταξινομεί τα φλερτ της, καταγράφει το ερωτικό της ξύπνημα, τη λατρεία για τη μάνα της, αλλά και διαπιστώνει την εμφάνιση «εκείνης», όταν την πιάνουν κρίσεις άγχους. Στο Β΄ μέρος με υπότιτλο «Φοβάμαι» αποτυπώνει την αγωνία της να αντιμετωπίσει την ψυχική της αστάθεια στα χρόνια 1967-1970, την τάση της να παρακάμπτει την αλήθεια, τα όνειρα που βλέπει και τις ερμηνείες τους, τα κλειδιά που της δίνει ο ψυχαναλυτής της (Π. Σακελλαρόπουλος) για την ευνουχιστική σχέση με τη μάνα της, αλλά και την αίσθηση της μάχης με τον εαυτό της που θα εμπνεύσει αργότερα την θεματολογία των μυθιστορημάτων της. Στο Γ΄ μέρος (1975-1979), η αναταραχή που αισθάνεται, το «Νever in peace» του υπότιτλου, αρχίζει να εκφράζεται δημιουργικά και ο αναγνώστης παρακολουθεί πώς το συνειδητό και το υποσυνείδητο, οι φαντασιώσεις της και τα γεγονότα, τρέφουν τη μυθοπλασία και ακονίζουν τους αφηγηματικούς τρόπους της. Στη βάση όλων των εγγραφών (και της λογοτεχνικής διαμόρφωσής της), τα σπουδαία, γαλλικά ή αγγλικά- όχι ελληνικά- έργα που καταβροχθίζει. Τίποτα δεν είναι τυχαίο στην διφορούμενη φωνή της.

ΥΓ. Ζητώ συγγνώμη για την παράλειψη του ονόματος της συντάκτριας του άρθρου Μικέλας Χαρτουλάρη καθώς και της πηγής. Ατυχήματα όμως συμβαίνουν.

Το Κατοικίδιο