Στάση αριστερή

Της Μικέλας Χαρτουλάρη

Εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ

Οκτώ μείον τρία ίσον έντεκα! Αυτό το παράδοξο είναι η φιλοσοφία ζωής του Χρόνη Μίσσιου, που επιστρέφει στο προσκήνιο με ένα βιβλίο-CD, το οποίο υπερασπίζεται μια στάση με διαφορετικές προτεραιότητες. «8-3=11»: επειδή ό,τι χάνεις δίνοντας, το κερδίζεις πολλαπλάσιο σε συναισθήματα. Άνθρωπος που μπήκε στην καρδιά της εποχής του κυνηγώντας το όραμα μιας πιο δίκαιης κοινωνίας, άνθρωπος που από θεατής έγινε δημιουργός της Ιστορίας, ο 79χρονος σήμερα Μίσσιος ύστερα από τόσους αγώνες και τόσα βάσανα, κατέληξε πως η ζωή μετριέται μονάχα με τις συγκινήσεις μας «που επιβεβαιώνουν την ανθρώπινη ουσία μας». Το λέει και στον γιατρό που τον έκρυψε στα χρόνια της παρανομίας, εξηγώντας σε ένα από τα κείμενα που διαβάζει στο CD, γιατί διάλεξε τον δρόμο της πολιτικής στράτευσης και απαρνήθηκε τον δρόμο της καριέρας, της επιτυχίας, της σιγουριάς. Η φωνή του ακούγεται χαμηλή, με μια ανάσα δύσκολη κάπου-κάπου, αλλά και με πάθος εφηβικό. Στο Ο Χρόνης Μίσσιος διαβάζει Χρόνη Μίσσιο (Λόγου Χάριν, 15,80 ευρώ) ακούμε ένα είδος εξομολόγησηςόχι μια δραματοποιημένη ερμηνεία- που αναφέρεται στα βιώματά του, περνά στον αναστοχασμό τους κι έπειτα σε μια πρόταση για το αύριό μας. Ο συγγραφέας έχει διαλέξει 12 αποσπάσματα από το πολυδιαβασμένο πρώτο του αυτοβιογραφικό βιβλίο Καλά,εσύ σκοτώθηκες νωρίς (Γράμματα 1985), 4 από το δεύτερο Χαμογέλα ρε,τι σου ζητάνε; (Γράμματα, 1988) και ένα από τα πρόσφατα κείμενά του, το «Αλάθητο μιας μαργαρίτας»- οικολογικό μανιφέστο δημοσιευμένο στο περιοδικό «Άλλος τρόπος» που εκδίδεται στο Καπανδρίτι όπου έχει εγκατασταθεί από το 1986. Η έκπληξη και η γοητεία αυτού του βιβλίου-CD είναι ότι δεν αφήνει την εντύπωση μιας αφήγησης βγαλμένης από τη ναφθαλίνη. Είκοσι και κάτι χρόνια μετά την έκδοσή τους, τα κείμενα αυτά, σε άλλο πλέον πλαίσιο, δεν ακούγονται εδώ σαν μαρτυρία αλλά σαν αυτοτελή κοινωνικο-πολιτικά σχόλια, και έτσι κερδίζουν μια καινούργια επικαιρότητα.

Γι΄ αυτό και είναι σημαντική η πρωτοβουλία του πιανίστα και συνθέτη Βαγγέλη Μπόντα (δική του και η ατμοσφαιρική μουσική υπόκρουση) που δημιούργησε αυτή τη σειρά-αρχείο με έξι έως τώρα βιβλία-CD και με την πρόθεση να ηχογραφεί κείμενα πεζογραφικά, ποιητικά, θεατρικά, φιλοσοφικά και αυτοβιογραφικά, τα οποία συνοδεύουν άλλωστε το CD σε ένα 48σέλιδο φυλλάδιο. Την αρχή έκαναν ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος, ο Γ. Μιχαλακόπουλος με Καμπανέλλη-Πιραντέλο-Τσέχωφ, οι Μοσχίδης και Καζάκος με ελληνική ποίηση και ο Χρ. Γιανναράς με κείμενα δικά του, του Ελύτη και του Παπαδιαμάντη.

Ο Μίσσιος είναι ο πρώτος πεζογράφος του Λόγου Χάριν!

Η αναφορά στα δικά μας Γκουαντάναμο, δίνουν την αφορμή στον Μίσσιο να κάνει τα πρώτα του σχόλια. Τα αποσπάσματα όπου αναφέρεται στις φυλακές και στα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας όπου μπαινόβγαινε από τα 17 έως τα 43 του (1947-1973), μιλούν για την απειλή της εκτέλεσης ή τα βασανιστήρια (Γεντί-Κουλέ, Μακρόνησος κ.α.), αλλά αντλούν τη θερμοκρασία τους από τον προβληματισμό που προκαλούν. Σήμερα που το ευρύτερο κοινό γνωρίζει πια τα γεγονότα από τη λογοτεχνία αλλά και από τις μαρτυρίες ή τις ιστορικές μελέτες που έχουν εκδοθεί, ο Μίσσιος ενδιαφέρει διότι καλεί τον ακροατή να εστιάσει σε μια στάση ζωής που αρνείται την παραίτηση. Να αντιδράς, μάς λέει, στον πόνο, στην απελπισία, στην καταπίεση, στο καθημερινό βόλεμα, στον παραλογισμό της εξουσίας, αλλά και στην τυραννία της ιεραρχίας ή της αυθεντίας· να μην παραδίνεσαι και να μάχεσαι, γιατί όταν παλεύεις έχεις σκοπό, έχεις στόχο και γεννάς δυνάμεις μέσα σου. Να εμπλέκεσαι στα πράγματα γιατί έτσι πλουτίζεις ενώ αν η επαφή σου μ΄ αυτά είναι τυπική, περιορισμένη στις βιολογικές ή πρακτικές ανάγκες σου, γερνάς.

Στο CD δεν υπάρχει καμιά αναφορά σε ιδεολογίες ή κόμματα· κυριαρχεί όμως το αίτημα μιας ανθρωπιστικής προσέγγισης στα πράγματα και μια διαρκής υπόγεια αιχμή εναντίον όσων (πολιτικών και ιστορικών κυρίως) περιφρονούν την ανθρώπινη μονάδα χάριν του όλου ή των «ανώτερων σκοπών». Διότι η συμμετοχή κοστίζει- το επαναλαμβάνει- όπως κοστίζουν και τα πολιτικά λάθη. Έτσι σήμερα, ο Μίσσιος οραματίζεται μια κοινωνία με διαφορετική κοσμοαντίληψη, πρακτική και ηθική στάση απέναντι στα πράγματα, μια κοινωνία με οικολογική φιλοσοφία και συμπεριφορά. Κι αν αυτό μας φαίνεται ουτοπικό, μπορούμε τουλάχιστον να συγκρατήσουμε την πρότασή του που βασίζεται στις εμπειρίες του, για μια νέα ιεράρχηση των αξιών μας με βάση τα ανθρώπινα μέτρα.

Σύνδεσμος των ανταρτών,ΕΔΑ,ΠΑΜ, ΚΚΕ εσ., Κίνηση των 400- ο Μίσσιος δεν έπαψε να εκφράζει ένα από τα πιο αγνά πρόσωπα της Αριστεράς. Σήμερα όμως τής ασκεί κριτική, επειδή θεωρεί πως «έχει μπει μέσα στο σύστημα»· επειδή, όπως μού έλεγε, «Αριστερά που παίρνει υπόψη της το πολιτικό κόστος, δεν είναι Αριστερά». Παρότι λοιπόν θα ξαναψηφίσει ΣΥΝ, εξακολουθεί να αναζητά έναν καινούργιο λόγο, μια καινούργια οπτική, νέες εξωκομματικές μορφές παρέμβασης. Τα τελευταία του βιβλία Το κλειδί είναι κάτω από το γεράνι (1996) και Ντομάτα με γεύση μπανάνας (2001) δεν είχαν την απήχηση των πρώτων, αλλά εκείνος συνεχίζει να γράφει. Ζει στο περιθώριο της πολιτικής και κοινωνικής ζωής αλλά παραμένει σε εγρήγορση. Και δεν νιώθει μόνος. Διότι καθώς λέει, «Μοναξιά είναι να έχεις πολλά να δώσεις και να μην υπάρχει κανείς να τα πάρει».